زمان تقریبی مطالعه: 9 دقیقه
 

ابوطلحه عبدالله بن عبدالعزی عبدری




ابوطلحه عبدالله بن عبدالعزی عبدری کلیددار خانه خدا در آستانه ظهور اسلام بود.


۱ - نسب شناسی


عبدالله بن عبدالعزی بن عثمان بن عبدالدار، مشهور به ابوطلحه
[۱] امتاع الاسماع، المقریزی، ج۶، ص۱۹۳.    
از تیره بنی عبدالدار از قریش است.
[۲] معجم البلدان، الحموی، ج۲، ص۴۱۶.    
[۳] اسد الغابه، ابن الاثیر علی بن محمد الجزری، ج۳، ص۴۷۴.    
جد چهارم او در قصی بن کلاب
[۴] امتاع الاسماع، المقریزی، ج۱، ص۱۳۸.    
به اجداد پیامبر (صلی الله علیه و اله) می‌رسد.
[۵] الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۱۰۳۴.    
از زمان ولادت و مرگ ابوطلحه در منابع خبری نیست.
[۶] نسب قریش، عبدالله الزبیری، ج۱، ص۲۵۱.    


۲ - پرده داری کعبه


وی همانند اجدادش منصب حجابت (پرده داری)
[۷] الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۶۳.    
[۸] انساب الاشراف، البلاذری، ج۱، ص۵۳.    
را که دربانی کعبه نیز از آن جمله بود،
[۹] الاصابه، ابن حجر العسقلانی، ج۴، ص۳۷۳.    
[۱۰] شرح مسلم، النووی، ج۹، ص۸۳.
[۱۱] لسان العرب، ابن منظور، ج۱، ص۲۹۸، «حجب».    
بر عهده داشته که پس از او به فرزندانش رسیده است.
[۱۲] انساب الاشراف، البلاذری، ج۱، ص۵۳.    
[۱۳] شرف النبی، ابوسعید واعظ خرگوشی، ص۴۰۰-۴۰۲.


۳ - حلف المطیبین


از مهم‌ترین رخدادهای دوران تولیت وی، صف بندی دو تیره بنی عبدمناف و بنی عبدالدار بر سر مناصب سیاسی ـ مذهبی مکه بود که به بسته شدن دو پیمان به نام‌های حلف المطیبین به طرفداری از بنی عبدمناف
[۱۴] السیرة النبویه، ابن کثیر، ج۱، ص۲۵۸.    
[۱۵] الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۶۳.    
و حلف الاحلاف (مشهور به لعقة الدم) به طرفداری از بنی عبدالدار،
[۱۶] المنمق، ابن حبیب، ص۳۳.    
[۱۷] جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۱۵۸.    
میان تیره‌هایی از قریش انجامید. سرانجام با وساطت برخی از بزرگان قریش، این ستیز به سازش ختم شد.
[۱۸] اخبار مکه، الفاکهی، ج۵، ص۱۷۷.
گویند: بنی عبدمناف برای تصاحب کلید داری خانه خدا در نامه‌ای به ابوطلحه از وی خواستند تا کلید کعبه را به آنان بسپارد. اما او در پاسخ ایشان با سرودن شعری، به آمادگی خود برای نبرد با بنی عبدمناف اشاره و آن درخواست را رد کرد.
[۱۹] اخبار مکه، الفاکهی، ج۵، ص۱۷۷.
بر پایه نقلی، در پی آسیب دیدن کعبه بر اثر سیل و اقدام قریش برای تعمیر اساسی آن، ایشان اشیای ارزشمند درون کعبه از جمله پرده، دو شاخ زرین گوسفند ، اموال و زیورها را به ابوطلحه سپردند.
[۲۰] سیر اعلام النبلاء، الذهبی، ج۳، ص۱۱.    
[۲۱] تاریخ الاسلام، الذهبی، ج۱، ص۷۱-۷۲.    


۴ - فرزندان ابوطلحه



۴.۱ - نبرد احد


از نسل وی کسانی در رخدادهای دوران رسول خدا نقش داشتند. در نبرد احد به سال سوم ق. چند تن از بازماندگان ابوطلحه، مسافع،
[۲۲] نسب قریش، عبدالله الزبیری، ج۱، ص۲۵۲.    
جلاس
[۲۳] نسب قریش، عبدالله الزبیری، ج۱، ص۲۵۲.    
و کلاب
[۲۴] نسب قریش، عبدالله الزبیری، ج۱، ص۲۵۲.    
که از پرچمداران مشرکان بودند، کشته شدند.
[۲۵] تاریخ طبری، الطبری، ج۲، ص۵۰۱.    
طلحة بن ابی طلحه به عنوان پرچمدار قریش
[۲۶] امتاع الاسماع، المقریزی، ج۱، ص۱۳۸.    
نخستین کسی بود که مبارز طلبید
[۲۷] عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۱، ص۴۱۵.    
[۲۸] الطبقات، ابن سعد، ج۲، ص۳۱.    
و به دست امام علی علیه‌السّلام
[۲۹] السیرة النبویه، ابن کثیر، ج۲، ص۲۱۷.    
[۳۰] قریش، عبدالله الزبیری، ج۷، ص۲۵۱.    
به قتل رسید.
[۳۱] سیر اعلام النبلاء، الذهبی، ج۳، ص۱۱.    
[۳۲] المنمق، ابن حبیب، ص۳۶۷.    
[۳۳] الطبقات، ابن سعد، ج۲، ص۳۱.    
[۳۴] اسد الغابه، ابن الاثیر علی بن محمد الجزری، ج۳، ص۴۷۵.    
[۳۵] تاریخ الاسلام، الذهبی، ج۲، ص۱۹۸.    
عثمان بن ابی طلحه
[۳۶] الاصابه، ابن حجر العسقلانی، ج۴، ص۳۷۳.    
نیز همراه مادرش و شماری از زنان ، از جمله هند دختر عتبه، در این نبرد حضور داشتند.
[۳۷] تاریخ طبری، الطبری، ج۲، ص۵۰۱.    
از دیگر افراد خاندان ابوطلحه می‌توان به مادربزرگ مروان بن حکم اموی، صعبه دختر ابوطلحة بن عبدالعزی بن عثمان
[۳۸] تاریخ طبری، الطبری، ج۲، ص۵۰۱.    
[۳۹] عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۱، ص۴۱۴.    
اشاره کرد.

۴.۲ - فتح مکه


عثمان بن طلحة بن ابی طلحه
[۴۰] التاریخ الکبیر، البخاری، ج۶، ص۲۱۱.    
[۴۱] سیر اعلام النبلاء، الذهبی، ج۳، ص۱۰.    
[۴۲] السیرة النبویه، ابن کثیر، ج۲، ص۲۱۷.    
در فتح مکه
[۴۳] الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۱۰۳۴.    
[۴۴] اسد الغابه، ابن الاثیر علی بن محمد الجزری، ج۳، ص۴۷۵.    
[۴۵] السیرة النبویه، ابن کثیر، ج۲، ص۲۱۷.    
و نیز جنگ حنین به سال هشتم ق. همراه پیامبر (صلی الله علیه و اله) بود.
[۴۶] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۳۸، ص۳۸۴.    
[۴۷] المنمق، ابن حبیب، ص۲۸۷.    
[۴۸] تاریخ الاسلام، الذهبی، ج۴، ص۸۲.    


۴.۳ - کلید داری مجدد کعبه


پیامبر اسلام پس از آن که کلید کعبه را از آنان گرفت، دیگر بار آن را به بنی عبدالدار که نسل اندر نسل آن را در اختیار داشتند، بازگرداند.
[۴۹] الاصابه، ابن حجر العسقلانی، ج۴، ص۳۷۳.    
[۵۰] اسد الغابه، ابن الاثیر علی بن محمد الجزری، ج۳، ص۴۷۵.    
[۵۱] الادارة فی عصر الرسول، احمد عجاج کرمی، ج۱، ص۴۱.
[۵۲] سیر اعلام النبلاء، الذهبی، ج۳، ص۱۱.    
این کار پس از نزول آیه «ان الله یامرکم ان تؤدوا الامانات الی اهلها»« خداوند به شما فرمان می‌دهد که امانتها را به صاحبانش بدهید!»
[۵۳] نساء/سوره۴، آیه۵۸.    
[۵۴] نساء/سوره۴، آیه۵۸.    
انجام شد.
[۵۵] الاصابه، ابن حجر العسقلانی، ج۴، ص۳۷۳.    
[۵۶] التبیان، الطوسی، ج۳، ص۹۷.    
[۵۷] التبیان، الطوسی، ج۳، ص۲۳۴.    
[۵۸] مجمع البیان، الطبرسی، ج۳، ص۱۱۲.    
[۵۹] الطبقات، ابن سعد، ج۲، ص۱۰۴.    
[۶۰] نسب قریش، عبدالله الزبیری، ج۱، ص۲۵۲.    
[۶۱] عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۲، ص۱۹۹.    


۵ - فهرست منابع


اخبار مکه: الفاکهی (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش عبدالملک، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق؛ الادارة فی عصر الرسولصلی الله علیه و آله: احمد عجاج کرمی، قاهره، دار السلام، ۱۴۲۷ق؛ الاستیعاب: ابن عبدالبر (م. ۴۶۳ق.) ، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق؛ اسد الغابه: ابن الاثیر علی بن محمد الجزری (م. ۶۳۰ق.) ، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق؛ الاصابه: ابن حجر العسقلانی (م. ۸۵۲ق.) ، به کوشش علی محمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق؛ امتاع الاسماع: المقریزی (م. ۸۴۵ق.) ، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۰ق؛ انساب الاشراف: البلاذری (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق؛ تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر: الذهبی (م. ۷۴۸ق.) ، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۱۳ق؛ تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک): الطبری (م. ۳۱۰ق.) ، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت، دار التراث، ۱۳۸۷ق؛ التاریخ الکبیر: البخاری (م. ۲۵۶ ق.) ، المکتبة الاسلامیه، ترکیا، دیار بکر؛ تاریخ مدینة دمشق: ابن عساکر (م. ۵۷۱ق.) ، به کوشش محب الدین العمری، بیروت، دار الفکر، ۱۹۹۵م؛ التبیان: الطوسی (م. ۴۶۰ ق.) ، به کوشش العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛ جمهرة انساب العرب: ابن حزم (م. ۴۵۶ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۳ق؛ سیر اعلام النبلاء: الذهبی (م. ۷۴۸ ق.) ، به کوشش شعیب الارنؤوط، بیروت، الرساله، ۱۴۱۳ ق؛ السیرة النبویه: ابن كثير ؛ شرح مسلم: النووی (م. ۶۷۶ق.) ، بیروت، دار الکتاب، ۱۴۰۷ق؛ شرف النبی: ابوسعید واعظ خرگوشی (م. ۴۰۶ق.) ، به کوشش روشن، تهران، بابک، ۱۳۶۱ش؛ الطبقات الکبری: ابن سعد (م. ۲۳۰ق.) ، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق؛ عیون الاثر: ابن سید الناس (م. ۷۳۴ ق.) ، بیروت، مؤسسة عزالدین، ۱۴۰۶ ق؛ لسان العرب: ابن منظور (م. ۷۱۱ ق.) ، به کوشش علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ ق؛ مجمع البیان: الطبرسی (م. ۵۴۸ ق.) ، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ ق؛ معجم البلدان: الحموی (م. ۶۲۶ق.) ، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م؛ المنمق: ابن حبیب (م. ۲۴۵ق.) ، به کوشش احمد فاروق، بیروت، عالم الکتاب، ۱۴۰۵ق؛ نسب قریش: عبدالله الزبیری (م. ۲۳۶ق.) ، به کوشش لیفی بروفسال، قاهره، دار المعارف.

۶ - پانویس

 
۱. ↑ امتاع الاسماع، المقریزی، ج۶، ص۱۹۳.    
۲. ↑ معجم البلدان، الحموی، ج۲، ص۴۱۶.    
۳. ↑ اسد الغابه، ابن الاثیر علی بن محمد الجزری، ج۳، ص۴۷۴.    
۴. ↑ امتاع الاسماع، المقریزی، ج۱، ص۱۳۸.    
۵. ↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۱۰۳۴.    
۶. ↑ نسب قریش، عبدالله الزبیری، ج۱، ص۲۵۱.    
۷. ↑ الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۶۳.    
۸. ↑ انساب الاشراف، البلاذری، ج۱، ص۵۳.    
۹. ↑ الاصابه، ابن حجر العسقلانی، ج۴، ص۳۷۳.    
۱۰. ↑ شرح مسلم، النووی، ج۹، ص۸۳.
۱۱. ↑ لسان العرب، ابن منظور، ج۱، ص۲۹۸، «حجب».    
۱۲. ↑ انساب الاشراف، البلاذری، ج۱، ص۵۳.    
۱۳. ↑ شرف النبی، ابوسعید واعظ خرگوشی، ص۴۰۰-۴۰۲.
۱۴. ↑ السیرة النبویه، ابن کثیر، ج۱، ص۲۵۸.    
۱۵. ↑ الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۶۳.    
۱۶. ↑ المنمق، ابن حبیب، ص۳۳.    
۱۷. ↑ جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ص۱۵۸.    
۱۸. ↑ اخبار مکه، الفاکهی، ج۵، ص۱۷۷.
۱۹. ↑ اخبار مکه، الفاکهی، ج۵، ص۱۷۷.
۲۰. ↑ سیر اعلام النبلاء، الذهبی، ج۳، ص۱۱.    
۲۱. ↑ تاریخ الاسلام، الذهبی، ج۱، ص۷۱-۷۲.    
۲۲. ↑ نسب قریش، عبدالله الزبیری، ج۱، ص۲۵۲.    
۲۳. ↑ نسب قریش، عبدالله الزبیری، ج۱، ص۲۵۲.    
۲۴. ↑ نسب قریش، عبدالله الزبیری، ج۱، ص۲۵۲.    
۲۵. ↑ تاریخ طبری، الطبری، ج۲، ص۵۰۱.    
۲۶. ↑ امتاع الاسماع، المقریزی، ج۱، ص۱۳۸.    
۲۷. ↑ عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۱، ص۴۱۵.    
۲۸. ↑ الطبقات، ابن سعد، ج۲، ص۳۱.    
۲۹. ↑ السیرة النبویه، ابن کثیر، ج۲، ص۲۱۷.    
۳۰. ↑ قریش، عبدالله الزبیری، ج۷، ص۲۵۱.    
۳۱. ↑ سیر اعلام النبلاء، الذهبی، ج۳، ص۱۱.    
۳۲. ↑ المنمق، ابن حبیب، ص۳۶۷.    
۳۳. ↑ الطبقات، ابن سعد، ج۲، ص۳۱.    
۳۴. ↑ اسد الغابه، ابن الاثیر علی بن محمد الجزری، ج۳، ص۴۷۵.    
۳۵. ↑ تاریخ الاسلام، الذهبی، ج۲، ص۱۹۸.    
۳۶. ↑ الاصابه، ابن حجر العسقلانی، ج۴، ص۳۷۳.    
۳۷. ↑ تاریخ طبری، الطبری، ج۲، ص۵۰۱.    
۳۸. ↑ تاریخ طبری، الطبری، ج۲، ص۵۰۱.    
۳۹. ↑ عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۱، ص۴۱۴.    
۴۰. ↑ التاریخ الکبیر، البخاری، ج۶، ص۲۱۱.    
۴۱. ↑ سیر اعلام النبلاء، الذهبی، ج۳، ص۱۰.    
۴۲. ↑ السیرة النبویه، ابن کثیر، ج۲، ص۲۱۷.    
۴۳. ↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۱۰۳۴.    
۴۴. ↑ اسد الغابه، ابن الاثیر علی بن محمد الجزری، ج۳، ص۴۷۵.    
۴۵. ↑ السیرة النبویه، ابن کثیر، ج۲، ص۲۱۷.    
۴۶. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۳۸، ص۳۸۴.    
۴۷. ↑ المنمق، ابن حبیب، ص۲۸۷.    
۴۸. ↑ تاریخ الاسلام، الذهبی، ج۴، ص۸۲.    
۴۹. ↑ الاصابه، ابن حجر العسقلانی، ج۴، ص۳۷۳.    
۵۰. ↑ اسد الغابه، ابن الاثیر علی بن محمد الجزری، ج۳، ص۴۷۵.    
۵۱. ↑ الادارة فی عصر الرسول، احمد عجاج کرمی، ج۱، ص۴۱.
۵۲. ↑ سیر اعلام النبلاء، الذهبی، ج۳، ص۱۱.    
۵۳. ↑ نساء/سوره۴، آیه۵۸.    
۵۴. ↑ نساء/سوره۴، آیه۵۸.    
۵۵. ↑ الاصابه، ابن حجر العسقلانی، ج۴، ص۳۷۳.    
۵۶. ↑ التبیان، الطوسی، ج۳، ص۹۷.    
۵۷. ↑ التبیان، الطوسی، ج۳، ص۲۳۴.    
۵۸. ↑ مجمع البیان، الطبرسی، ج۳، ص۱۱۲.    
۵۹. ↑ الطبقات، ابن سعد، ج۲، ص۱۰۴.    
۶۰. ↑ نسب قریش، عبدالله الزبیری، ج۱، ص۲۵۲.    
۶۱. ↑ عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۲، ص۱۹۹.    


۷ - منبع

دانشنامه حج و حرمین شریفین، برگرفته از مقاله «ابوطلحه عبدالله بن عبدالعزی عبدری»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۱/۲۶.    


رده‌های این صفحه : تراجم | کلید داران کعبه




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.